W okresie międzywojennym, w czasie wzrostu niemieckiego nacjonalizmu, lubański rektor Paul Plűschke (mieszkał u podnóża Kamiennej przy Victoria Str. 1, obecna ul. Zamkowa, budynek zniszczony w lutym 1945), wysunął koncepcję, iż skały na szczycie Kamiennej Góry stanowiły ważne miejsce dla miejscowych Burgundów. Teoretyzował, iż na skalistym szczycie znajdowało się miejsce kultowe z ołtarzem ofiarnym (Richtsstätte) lub miejsce germańskich wieców (tzw. Thing, Rechtstätte). Wówczas miano palić na szczycie ogniska w Dzień Walpurgii oraz Noc Świętojańską. Idąc jeszcze dalej tym tropem, nawet lokalizację cmentarza epidemicznego (morowego), przy którym powstała kaplica NMP (Frauenkirche), wiązał z hipotetycznym, wcześniejszym cmentarzyskiem germańskim. Oczywiście to tylko fantazje autora, nie podparte ani źródłami pisanymi ani dowodami archeologicznymi. Natomiast faktem jest, iż w III wieku naszej ery z Ziemi Lubuskiej nastąpiła ekspansja terytorialna kultury lubuoszyckiej (kojarzonej z Burgundami) na południe, w tym na Górne Łużyce (ślady kultury luboszyckiej znaleziono chociażby w Pisarzowicach czy Henrykowie Lubańskim). Ostatecznie od połowy III wieku lud ten stopniowo migrował na zachód, aż do dzisiejszej Francji (kultura luboszycka zanikła w V wieku n.e.). Autor oczywiście dyskretnie pominął kilkusetletni okres osadnictwa słowiańskiego na tym terenie przechodząc od razu do początków miasta (na marginesie lubił bzdurny cytat zgorzeleckiego historyka W.Jechta „Słowiańscy osadnicy preferowali doliny, a niemieccy przeciwnie, wzniesienia”, co miało pośrednio potwierdzać wyższość Niemców). Na podstawie analogii z tego terenu, można przypuszczać, że jeszcze w XIII wieku rodzima ludność określała wzgórze mianem „Kamienna Kopka”. Samo obwałowanie Lubania w 1264 roku niewiele dawało wobec niepokojów na granicy ze Śląskiem, gdyż miasto położone jest w głębokiej dolinie, skąd nie było dostatecznego pola obserwacji. Dlatego też w okresie początków miasta miała znajdować się na Steinberg graniczna czujka obserwacyjna (Bergwache, Feldwache).
Pierwsze informacje o Kamiennej Górze dotyczą roku 1427. Niestety były to tragiczne wydarzenia. W dniu 15 maja ze zboczy Kamiennej Góry nadeszły wojska husyckie Prokopa Wielkiego, które wykonały rekonesans wokół murów miejskich. Następnego dnia po ciężkiej bitwie miasto padło. Również 16 marca 1431 roku husyci przypuścili atak od strony Przedmieścia Brackiego. Po tych zniszczeniach rajcy zdecydowali, iż na Kamiennej Górze na stałe zostanie wystawiona straż (niem. Wache), którą zlikwidowano dopiero w 1441 roku. W 1531 roku na polecenie władz miasta odlano w Zittau siedem sztuk małych armatek (1 półszlęgę, 2 całe falkonety i 4 półfalkonety). Działanie to miało zapewne związek z ciężkim okresem dla Europy, sułtan turecki Sulejman Wspaniały oblegał dwa lata wcześniej Wiedeń. Próbne strzelanie z armatek urządzono właśnie na Kamiennej Górze.
W kolejnym wieku, w 1647 roku, podczas wojny 30-letniej obozowały tutaj oddziały szwedzkiego generała Wűrtenberga, którego zapamiętano szczególnie źle, gdyż nałożył na miasto bardzo duże obciążenia. Podczas II wojny śląskiej, 6 września 1745 roku do miasta wkroczyły wracające z Czech wojska pruskie pod dowództwem generałów Gesslera, von Herzberga i von Bredowa. Dwa regimenty kawalerii rozlokowano na Kamiennej Górze wokół miejskiej owczarni (Schäferei). Po uzupełnieniu zaopatrzenia, 8 września wojska opuściły Lubań.
Najbardziej jednak w pamięci mieszkańców zapadły wydarzenia wojny siedmioletniej (jako III wojny śląskiej). W sierpniu 1757 roku rozlokowała się na wzgórzu konnica pruska, przepędzili ich jednak Chorwaci i huzarzy austriaccy, którzy stacjonowali w Wysokim Lesie. W ich miejsce 11 września 1757 przybyła armia generała Franza Leopolda von Nadasdy z 30 tysiącami Austriaków i 4 saskimi pułkami kawalerii. W kolejnym roku, 17 sierpnia, z rozkazu feldmarszałka Leopolda Josepha Grafa von Dauna wystawiono na Kamiennej Górze pocztę polową. 1 listopada tego roku miała miejsce słynna wymiana artyleryjska pomiędzy stojącymi na Kamiennej Górze wojskami austriackimi feldmarszałka Gideona Ernsta von Laudona a pruskimi stacjonującymi koło Harcerskiej Góry. Wydarzenie to bardzo zapadło mieszkańcom Lubania w pamięci, gdyż kule przelatywały ponad miastem siejąc wielkie przerażenie. Bitwa artyleryjska została uwidoczniona w 1763 roku na portalu wejściowym do budynku przy ul. Zgorzeleckiej 17 (obecnie w piwnicy GM nr 2 – SP 1).
Również rok później wojska austriackie upodobały sobie Kamienną Górę. W dniu 4 kwietnia 1759 roku stacjonujący na niej oddział huzarów austriackich przepędził przybyłych właśnie do miasta huzarów pruskich. 9 lipca huzarzy ponownie powrócili z Czech na Kamienną Górę. 10 lipca dołączyła armia generała Laudona, 21 lipca zastąpiła ją armia generała Becka (mieszkał w Steinvorwerk, a armia rozbiła obóz na szczycie góry) a z kolei 30 lipca armia von Dauna, który na Kamiennej umieścił artylerię. W związku ze wspaniałym zwycięstwem Rosjan nad armią pruską w bitwie pod Kijami (koło Sulechowa) przebywająca w tym czasie na naszej Górze główna armia austriacka wystrzeliła 4 sierpnia potrójną salwę z 50 dział, ogień na wiwat dała także piechota. 28 sierpnia wojska austriackie wycofywały się z Lubania, dzień później 29 sierpnia, pruski generał Henryk Fouque przegonił przez całe miasto pozostałych jeszcze kilkuset Chorwatów i huzarów z Harcerskiej Góry przez Kűhgasse na Kamienną Górę.
15 lutego 1763 roku Saksonia i Prusy podpisały porozumienie pokojowe, z tej okazji król zarządził na 21 marca uroczyste obchody zakończenia wojny. W tym dniu lubanianie oddawali strzały na wiwat, oczywiście z Kamiennej Góry.
Przegląd tych krótkich wzmianek do końca XVIII wieku ukazuje, iż Kamienna Góra miała ważne znaczenie strategiczne dla obrony Lubania i trasy pomiędzy Śląskiem – Czechami i Łużycami. Niestety czasami była też przekleństwem, przyciągając do Lubania wszelkiego rodzaju armie.
© Tomasz Bernacki, październik 2017